Nibud: het overzicht is vaak zoek

“Natuurlijk kan er altijd iets gebeuren waardoor je het financieel moeilijk krijgt. Maar bij het Nibud zijn we ervan overtuigd dat financiële educatie een groot verschil kan maken in hoe iemand omgaat met geld. Daarnaast kunnen instanties volgens ons meer doen om mensen uit de geldproblemen te houden.”

Achteraf betalen is ook lenen

Karin maakt zich bijvoorbeeld druk om waartoe achteraf betalen jongeren in staat stelt. “Het is ze zo makkelijk gemaakt om voor honderden of zelfs duizenden euro’s spullen te bestellen die ze niet direct hoeven te betalen. Het voelt dan even alsof die spullen gratis zijn. Jongeren – maar eigenlijk iedereen – worden continu verleid om te consumeren. Daarbij zien ze op social media ook nog eens hoe fantastisch het met hun vrienden gaat, waar ze uit eten gaan, wat ze aanhebben, wat dat gekost heeft en waar het te koop is. De sociale druk is enorm. En met de diverse diensten die je nu hebt om achteraf te kunnen betalen, is al gauw iets aangeschaft.”

Officieel moet je minimaal 18 zijn om via zo’n dienst te kunnen kopen. Maar nergens wordt die leeftijd gecontroleerd, zo weet Karin. “Dat kan ook helemaal niet, want het zijn geen officiële kredietverstrekkers. Die jongeren hebben niet altijd goed door dat ze feitelijk geld lenen, dat ze die nieuwe schoenen straks toch gewoon moeten betalen. En als ze dat niet op tijd doen, met een flinke boete er bovenop. Zo krijg je dus minderjarigen met schulden, terwijl dat niet moet kunnen omdat zij in onze maatschappij voor hun 18^de officieel nergens een lening kunnen krijgen.”

“Het is prima als je iets koopt en eerst wilt checken of het bijvoorbeeld compleet is of de juiste kleur heeft”, vindt ze. “Klopt je bestelling? Betaal dan wel meteen. Doe je dat niet, dan wordt de band doorgeknipt tussen geld uitgeven en er iets voor terugkrijgen. En wie zegt jou dat als je nu niet kunt betalen, je dat over 30 dagen wel kunt? Zeker als je in de tussentijd nog vier keer iets via achteraf betalen hebt gekocht. Als jij je saldo checkt en je hebt nog 200 euro, dan vergeet je misschien dat je het eind van de maand nog 500 euro moet afdragen aan Klarna. En dan kun je via zo’n dienst ook nog eens bijna alles kopen wat je maar kunt bedenken, van kleding tot elektronica en van concerttickets tot weekendjes weg.”

Overzicht is verdwenen

Niet alleen achteraf betalen kan voor geldproblemen zorgen. Karin: “Naast betaaldiensten als Klarna heb je bijvoorbeeld nog betaalverzoeken via banken of via Tikkie. Mensen verliezen zo het financiële overzicht. Het zou mooi zijn als daar iets op werd bedacht, iets wat mensen helpt om beter overzicht te houden, of dit nu vanuit de overheid of vanuit de banken gebeurt. Het is een ingewikkeld vraagstuk, maar een instrument om die versnippering tegen te gaan zou ontzettend helpen.”

Het Nibud heeft onderzoek gedaan naar de financiële administratie van huishoudens. “Vaak komen de inkomsten op verschillende tijdstippen binnen, zoals je salaris, uitkeringen en toeslagen van de landelijke en gemeentelijke overheid. Je afschrijvingen volgen op weer andere tijdstippen. Daardoor verliezen mensen ook het overzicht. En dan heb je nog de correspondentie over die inkomsten en uitgaven, die ook weer op allerlei verschillende manieren binnenkomt. Via de brievenbus, de e-mail, een online portal of via de app: je moet het allemaal op verschillende plekken in de gaten houden. Alles lijkt makkelijker, maar in de praktijk is dat voor veel mensen juist niet zo.”

Niet meer afhankelijk zijn

“We willen graag iedereen bereiken die hulp kan gebruiken bij het krijgen en houden van grip op geld. Maar daarbinnen vormen kwetsbare mensen een belangrijke doelgroep”, aldus Karin. “We weten dat veel mensen zich onzeker voelen over hun inkomen, zeker als ze afhankelijk zijn van toeslagen. Het is ontzettend fijn dat die toeslagen er zijn, tegelijkertijd brengen ze je in een positie waarin het moeilijk is grip op de dingen te krijgen. Want ben je te laat bent met iets doorgeven, vergeet je het helemaal of weet je niet hoe je het moet aanvragen? Dan heb je of geld tekort of ergens een probleem. En dat werkt ondermijnend. Hetzelfde zag je een paar jaar geleden toen de energierekening soms wel honderden euro’s per maand steeg. Mensen verloren de grip op hun financiën.”

“Dit laat onverlet dat mensen zeker gebruik moeten maken van toeslagen. Ik denk dat schaamte soms een rol speelt bij niet-gebruik. ‘Mijn buurvrouw heeft een uitkering, die heeft het veel harder nodig dan ik’. Dat kan schuren en daardoor lopen mensen geld mis. De angst voor terugbetalen en de ingewikkeldheid van toeslagen spelen ongetwijfeld ook een grote rol.”

Het Nibud pleit voor nieuw sociaal minimum. “Wij vinden het echt belangrijk dat mensen een zodanig inkomen hebben dat ze niet afhankelijk zijn van toeslagen en subsidies. De voorwaarden verschillen per toeslag of subsidie, in de ene situatie heb je er wel recht op toeslag, in de andere niet, dat maakt het erg complex.”

Oproep tot versimpeling

Op nibud.nl staat veel informatie over het omgaan met geld en het voorkomen van financiële problemen. Karin: “We kunnen mensen ook doorverwijzen naar juridische loketten en lokale dienstverleners en dergelijke. En met onze tool Bereken uw recht kun je zelf uitzoeken waarop je op landelijk en op lokaal niveau mogelijk recht hebt. We wijzen mensen erop ook echt gebruik te maken van die regelingen.”

Tegelijkertijd maakt het Nibud zich richting politiek en instanties sterk om financiële zaken minder ingewikkeld te maken. “Zorg voor 1 inkomen of uitkering per maand, met een sociaal minimum waarvan je alles kunt betalen. Er wordt nu heel veel van mensen gevraagd. En heb je financiële stress, dan belemmert je dat om weloverwogen beslissingen te nemen en worden de problemen alleen maar groter.”